Wprowadzenie do testowania oprogramowania — proces, rodzaje testów i korzyści biznesowe

Wraz z rozwojem technologii widzimy, że wszystko ulega digitalizacji. Możesz uzyskać dostęp do swojego banku online, robić zakupy w zaciszu własnego domu, opcje są nieograniczone. Czy zastanawiałeś się kiedyś, co by się stało, gdyby jednak te systemy okazały się wadliwe? Jedna mała usterka może spowodować duże straty finansowe. Jako doświadczony menedżer rozumiesz, jak ważne jest testowanie oprogramowania, tak by spełniało oczekiwania klientów i utrzymało przewagę konkurencyjną.    Opóźnienia w dostawie lub wady oprogramowania mogą zaszkodzić reputacji marki, prowadząc do frustracji i utraty klientów. W skrajnych przypadkach błąd lub wada może pogorszyć wydajność połączonych systemów lub spowodować poważne awarie. Przykładem może być Nissan, który musiał wycofać z rynku ponad milion samochodów z powodu wady oprogramowania czujników poduszek powietrznych.  Według Consortium for Information and Software Quality, niska jakość oprogramowania w 2020 roku kosztowała amerykańskie firmy 2,08 biliona dolarów. Straty te obejmują wszystkie sektory biznesowe i obejmują koszty wynikające z awarii operacyjnych, nieudanych projektów i błędów oprogramowania w starszych systemach. W tym artykule omówimy kluczową rolę testowania oprogramowania w unikaniu takich kłopotów. Zbadamy kluczowe cechy, których należy szukać w oprogramowaniu do testowania wydajności i omówimy, w jaki sposób automatyzacja testów wpływa na ogólny proces tworzenia oprogramowania.

Czym są testy oprogramowania?

Testy oprogramowania są integralną częścią cyklu tworzenia oprogramowania SDLC (Software Development Lifecycle), umożliwiającym firmom tworzenie niezawodnych, wydajnych i przyjaznych dla użytkownika aplikacji. Właściwie trudno wyobrazić sobie opracowanie jakiegokolwiek produktu opartego na oprogramowaniu bez sprawdzenia go za pomocą wielu precyzyjnych testów. Dlaczego jest to tak ważne? Wyobraź sobie, że zamiast oprogramowania budujesz samochód. Samochód ma silnik, skrzynię biegów, układ kierowniczy, hamulce, układ chłodzenia, pasy bezpieczeństwa, reflektory i tak dalej. Samochód stanowi sumę tych podsystemów. Każdy z nich z kolei ma specyfikacje i wymagania, które określają oczekiwaną funkcjonalność, tolerancje i interfejsy z resztą systemu. W pewnym momencie wszystkie te systemy są wprowadzane na linię montażową i skręcane razem, bez przeprowadzenia jakiegokolwiek rodzaju testów. Kierowca testowy wsiada do samochodu, który się nie uruchamia się lub nie posuwa się do przodu. Który podsystem jest winny? Jeśli przed integracją nie przeprowadzono żadnych testów jednostkowych, próba znalezienia problemu jest dużo bardziej skomplikowana. Podobnie jest z oprogramowaniem, jest ono zbiorem niezależnych komponentów. Biblioteki ciągów znaków, biblioteki matematyczne, zestawy narzędzi interfejsu użytkownika itd., można porównać analogicznie do skrzyni biegów, hamulców i reflektorów.  Jakość systemu zbudowanego z tych komponentów nie jest lepsza niż jakość najmniej przetestowanego komponentu. Oznacza to, że już na etapie pisania komponentu konieczne jest zastosowanie testów jednostkowych pomagających upewnić się, że bez względu na to, w jaki sposób komponent będzie używany, wytrzyma wszelkie dane wejściowe i konteksty, którym zostanie poddany. Podobnie jak w przypadku samochodu, którego hamulce były dokładnie (i regularnie) testowane przez inżynierów, zanim zostały dostarczone na linię montażową w celu przykręcenia, ten sam rodzaj procesu myślowego powinien być stosowany przy projektowaniu oprogramowania. Testowanie nie jest wykonywane tylko po połączeniu wszystkich części, oprogramowanie wsparte testami zgodnie z piramidą testów daje pewność, że komponenty podsystemy i system są w stanie, jakim oczekujemy.

Co wchodzi w zakres testowania oprogramowania?

Celem testowania oprogramowania jest przede wszystkim zapewnienie, że oprogramowanie spełnia standardy jakości wyznaczone przez oczekiwania zespołu oraz interesariuszy. Jednak w realnym życiu nie da się przetestować wszystkich możliwości, ponieważ rzeczywistość biznesowa się zmienia. W tym przypadku najlepsze co można zrobić, by wyniki testów były miarodajne, jest wykonywanie krótkich cykli testowych z szybką informacją zwrotną o stanie produktu. W tym celu specjaliści QA stwarzają zakres testowania, który koncentruje się na najbardziej krytycznych aspektach produktu na podstawie potrzeb biznesowych. Jest to ogólna lista części produktu, które należy przetestować, aby uzyskać wiarygodną ocenę jakości. Aby dowiedzieć się, jakie rodzaje testów zastosować, w tym celu bada się produkt pod różnymi kątami i precyzuje rodzaje i typy testów, jakie należy przygotować na potrzeby danego projektu. Dodatkowym krokiem jest sprawdzenie, czy zakres testowania jest zweryfikowany przez interesariuszy. Pomaga to w dostosowaniu terminów i wyjaśnienia wszystkich kontrowersyjnych punktów. Znalezienie biznesowego celu produktu lub funkcji często jest wskazówką, na czym się skupić. Dlatego już od początku analizy i planowania projektu, istnieje potrzeba regularnej informacji od właściciela produktu, dlaczego firma chce wdrożyć daną funkcję i kto będzie jej odbiorcą.

6 etapów udanego procesu testowania w tworzeniu oprogramowania

Testowanie odbywa się równolegle z cyklem rozwoju oprogramowania i jest procesem ciągłym. Ważne jest, aby rozpocząć proces testowania oprogramowania, na jak najwcześniejszym etapie cyklu życia aplikacji i powinien on być zintegrowany z samym tworzeniem produktu. Oto wskazówki krok po kroku, jak zainicjować proces testowania:

1. Analiza wymagań

Pierwszy etap testowania obejmuje dokładną analizę wymagań dotyczących oprogramowania. Testerzy ściśle współpracują z klientem, właścicielem produktu i programistami, aby uzyskać kompleksowe zrozumienie zamierzonej funkcjonalności oprogramowania, oczekiwań użytkowników i ograniczeń systemowych. Etap ten pomaga zidentyfikować potencjalne zagrożenia, zależności i cele testowania. Analiza wymagań pozwala wyeliminować defekty na bardzo wczesnym etapie tworzenia oprogramowania.  Jest to istotne, ponieważ niewłaściwie sprecyzowane wymagania mogą spowodować wiele problemów na późniejszym etapie SDLC.

2. Planowanie testów

Na tym etapie manager testów opracowuje plan. Razem z zespołem decyduje, na czym się skupić, jak długo to potrwa i jakich narzędzi lub technik użyć. Ustala priorytety funkcji, tworzy różne scenariusze do wypróbowania i ustala, jakich zasobów potrzebują. Planowanie testów obejmuje również identyfikację odpowiednich technik testowania, narzędzi i frameworków, które mają zostać wykorzystane. Proces ten daje pewność, że testowanie jest dobrze zorganizowane, wydajne i zgodne z ogólnymi celami projektu.

3. Projektowanie testów

Teraz nadszedł czas na stworzenie rzeczywistych przypadków testowych i skryptów. Testerzy zastanawiają się nad wszystkimi krokami, jakie należy podjąć, jakich wyników oczekiwać i jakich danych użyć. Starają się uwzględnić jak najwięcej różnych sytuacji, w tym skrajne sytuacje i negatywne scenariusze, aby upewnić się, że oprogramowanie zostało sprawdzone pod różnymi aspektami.

4. Wykonanie testów

Jest to moment, w którym testy faktycznie mają miejsce. Testerzy uruchamiają przypadki testowe, rejestrują to, co się dzieje i porównują rzeczywiste wyniki z oczekiwaniami. Mogą to robić manualnie lub automatycznie, w zależności od projektu.  Przeprowadzenie testów pomaga wykryć usterki, zweryfikować funkcjonalność oprogramowania oraz ocenić jego ogólną jakość i wydajność.

5. Śledzenie defektów i zarządzanie nimi

Gdy podczas testowania wykryte zostaną problemy lub błędy, testerzy muszą je udokumentować. Notują, co poszło nie tak, jak poważny jest to problem i współpracują z zespołem, aby go naprawić. Używają specjalnych systemów lub narzędzi do śledzenia problemów, monitorowania postępów, zanim oprogramowanie będzie gotowe. Ten etap pomaga zachować przejrzystość, odpowiedzialność i identyfikowalność w całym cyklu testowania i rozwoju.

6. Raportowanie i analiza testów

Na etapie raportowania i analizy testów testerzy generują kompleksowe raporty pokazujące, co wydarzyło się podczas testów. Podsumowują wszystkie działania, wyniki i to, co znaleźli. Analizują zebrane dane, szukają wzorców lub obszarów wymagających poprawy i wykorzystują te informacje do podejmowania decyzji dotyczących gotowości oprogramowania do wydania. Pomaga to wszystkim zaangażowanym zrozumieć jakość i wydajność oprogramowania oraz dokonywać świadomych wyborów.

Rodzaje testów w testowaniu oprogramowania

Istnieje wiele rodzajów testów oprogramowania, można dzielić je różnymi sposobami. Jednym ze sposobów jest podział na poniższe kategorie:

• Testowanie białoskrzynkowe (White-Box) – testowanie kodu – ścieżek, pętli, warunków
• Testowanie czarnoskrzynkowe (Black-Box) – testowanie bazujące na interface’ach dostarczonych przez programistów – funkcjonalne, niefunkcjonalne, testy regresyjne

Lub na inne dwie kategorie:  – Testy funkcjonalne (np. testy jednostkowe, testy dymu, testy poprawności, testy integracyjne, testy białoskrzynkowe, czarnoskrzynkowe, testy akceptacji użytkownika, testy regresji)  – Testy niefunkcjonalne (np. testy wydajności, obciążenia, objętości, bezpieczeństwa, instalacji, testy penetracyjne, testowanie kompatybilności, testowanie migracji). Można je również podzielić na testy statyczne i dynamiczne lub testy manualne i automatyczne. Rodzaje testów są często określane na podstawie kontekstu, sytuacji, w której testy są wykonywane, czasu lub sposobu wykonywania. Oznacza to, że wybór metodologii, techniki i rodzaju testowania zależy bezpośrednio od charakteru aplikacji.

Korzyści wynikające z testowania oprogramowania

Przeprowadzając dokładne i kompleksowe testy, możemy dostarczać wysokiej jakości oprogramowanie, które spełnia oczekiwania użytkowników, ogranicza ryzyko i napędza sukces biznesowy.

Poniżej kilka najpopularniejszych korzyści z testowania:

1. Wczesna identyfikacja i usuwanie usterek – zminimalizowanie problemów i kosztów po wypuszczeniu produktu.
2. Potwierdzenie, że oprogramowanie działa zgodnie z przeznaczeniem — zapewnienie  zgodności z wymaganiami i zadowolenie klientów
3. Zabezpieczenie przed niezamierzonymi konsekwencjami zmian lub aktualizacji dzięki testom regresyjnym.
4. Poprawa ogólnej użyteczności i doświadczenia użytkownika — zwiększenie zaangażowania i lojalności klientów.
5. Sprawdzanie zgodności i funkcjonalności kodu.

Jak testowanie oprogramowania wpłynęło na sukces biznesowy Klienta?

Jednym z rzeczywistych przykładów firmy, która z powodzeniem wdrożyła testowanie oprogramowania, aby osiągnąć sukces biznesowy, jest jeden z naszych Klientów firma LucaNet, dostarczająca rozwiązania do zarządzania wydajnością finansową. Specjaliści testowania w VM wdrożyli kompleksowy proces QA (Quality Assurance) i strukturę automatyzacji testów, co przyniosło wiele pozytywnych rezultatów. 1. W pierwszym etapie zespół testerów VM wraz z LucaNet opracował kompleksowy i profesjonalny proces testowania, który został udokumentowany w podręczniku QA Handbook. Służył jako kompleksowy przewodnik dla specjalistów ds. testowania oprogramowania i zespołów projektowych, określając najlepsze praktyki, podejścia i techniki testowania różnych typów aplikacji, w tym aplikacji internetowych i desktopowych. Ustanawiając te wytyczne, LucaNet miał na celu promowanie spójnych i skutecznych praktyk testowania, prowadzących do poprawy ogólnej jakości produktu. 2. W drugim etapie wdrożony został framework do automatyzacji testów. Po zakończeniu fazy weryfikacji koncepcji, zespół testerów przystąpił do wdrożenia.

Testowanie automatyczne przyniosło firmie szereg korzyści:

• Oszczędność kosztów dzięki ograniczeniu ręcznego testowania
• Szybsza informacja zwrotna podczas procesu testowania:
• Optymalizacja zasobów: Dzięki zautomatyzowanym testom obsługującym powtarzalne zadania, zespół QA mógł skoncentrować swoje wysiłki na bardziej złożonych i krytycznych obszarach, poprawiając ogólną produktywność i wydajność.
• Większa dokładność: Zautomatyzowane testy precyzyjnie wykonują predefiniowane skrypty i procedury, eliminując możliwość wystąpienia błędu ludzkiego. Zwiększa to dokładność testów i zapewnia spójne wyniki, prowadząc do większej pewności co do jakości oprogramowania.
• Zwiększone pokrycie testami: Automatyzacja umożliwiła nam rozszerzenie zakresu testów na testy wydajności lub testy warunków skrajnych, co umożliwiło firmie przetestowanie szerszego zakresu scenariuszy, co doprowadziło do poprawy stabilności i niezawodności oprogramowania.
• Szybsze wykrywanie błędów: Zautomatyzowane testy mogą być wykonywane częściej i wydajniej w porównaniu do testów manualnych. W ten sposób mogliśmy wykryć błędy i problemy w oprogramowaniu na wcześniejszym etapie cyklu rozwoju. Identyfikując i rozwiązując te problemy wcześniej, zmniejszyliśmy ryzyko, że krytyczne problemy dotrą do użytkowników końcowych, co zaowocowało bardziej stabilnym i niezawodnym oprogramowaniem.

Ogólnie rzecz biorąc, wdrożenie przez VM oprogramowania do testowania i automatyzacji w projekcie Klienta zaowocowało wzrostem zadowolenia użytkowników dzięki poprawie jakości i niezawodności produktów. Zmniejszone koszty wsparcia i zwiększona wydajność dzięki automatyzacji również przyczyniły się do sukcesu firmy. Dzięki tym pozytywnym wynikom Klient był w stanie zwiększyć swój udział w rynku poprzez dostarczanie wysokiej jakości oprogramowania i uzyskanie przewagi konkurencyjnej w branży zarządzania wynikami finansowymi.

Wnioski:

W obecnie mocno konkurencyjnej branży IT, zapewnienie jakości aplikacji nie podlega negocjacjom. Jako menedżer średniej wielkości firmy, z pewnością rozumiesz, że testowanie oprogramowania ma kluczowe znaczenie dla sukcesu firmy. Inwestując w odpowiednie narzędzia do testowania wydajności, wykorzystując automatyzację testów oraz współpracując z doświadczonymi testerami, można osiągnąć wysoką jakość oprogramowania, spełnić oczekiwania klientów i skrócić czas wprowadzania produktów na rynek. Nie zapominaj więc o potędze oprogramowania do testowania — wykorzystaj je jako strategiczne narzędzie, które będzie napędzać rozwój Twojej firmy.